Ὁ Ἅ­γιος Δι­ο­νύ­σιος, ὡς γνή­σιος φο­ρέ­ας τοῦ ἀ­σκη­τι­κοῦ αὐ­τοῦ ἤ­θους καί πνεύ­μα­τος ἀ­πο­τε­λεῖ ση­μεῖ­ο ἀ­να­φο­ρᾶς καί πρό­τυ­πο μο­να­χοῦ καί δεί­χνει ποι­ά πρέ­πει νά εἶ­ναι ἡ σχέ­ση ἀν­θρώ­που καί φύ­σε­ως. Ἐ­ξαι­ρε­τι­κός ἀ­σκη­τής ἔ­ζη­σε κυ­ρί­ως μέ­σα σέ σπη­λι­ές, στά δά­ση καί τίς κο­ρυ­φές τοῦ Ὀ­λύμ­που, σέ συ­νε­χῆ κοι­νω­νί­α μέ τόν Θε­ό καί ἁρ­μο­νι­κή συμ­βί­ω­ση μέ τήν φύ­ση καί τά ἄ­γρια ζῶ­α. Ἐ­πλα­τύν­θη τό εἶ­ναι του, δι­ευ­ρύν­θη­κε ἡ ὑ­πό­στα­σή του, καί χώ­ρε­σε τήν ζω­ή ὅ­λου τοῦ κό­σμου.  Ἡ πα­ρου­σί­α του καί τά θαύ­μα­τά του ἦ­ταν καί εἶ­ναι μιά συ­νε­χής εὐ­λο­γί­α γιά τό φυ­σι­κό πε­ρι­βάλ­λον.

Μ’ αὐ­τό τό ἦ­θος καί πνεῦ­μα πού κλη­ρο­δό­τη­σε καί πα­ρέ­δω­σε ὁ Ἁ­γιος Δι­ο­νύ­σιος, ζοῦν, κα­τά τό μέ­τρο τῶν δυ­νά­με­ών τους, γιά αἰ­ῶ­νες γε­νε­ές μο­να­χῶν, μέ­χρι σή­με­ρα, μέ­σα στόν ση­με­ρι­νό Ἐ­θνι­κό Δρυ­μό Ὀ­λύμ­που, οἱ ὁ­ποῖ­οι συν­δι­ά­ζον­τας τόν ρε­α­λι­σμό μέ τήν ἀ­γά­πη καί τόν σε­βα­σμό γιά τό πε­ρι­βάλ­λον, κα­τορ­θώ­νουν καί τίς ἀ­νάγ­κες δι­α­βι­ώ­σε­ώς τους νά κα­λύ­ψουν ἀ­να­πτύσ­σον­τας δρα­στη­ρι­ό­τη­τες φι­λι­κές πρός τό πε­ρι­βάλ­λον, ἀλ­λά καί νά δι­α­φυ­λά­ξουν τήν ὡ­ραι­ό­τη­τα καί μο­να­δι­κό­τη­τα τοῦ Ὀ­λύμ­που γιά τήν ὁ­ποί­α σή­με­ρα ὅ­λοι καυ­χό­μα­στε. Πα­ρά­δειγ­μα οἱ ση­με­ρι­νές δρα­στη­ρι­ό­τη­τες τῆς Μο­νῆς ὅ­πως οἰ­κο­λο­γι­κές καλ­λι­έρ­γει­ες, ἐ­κτρο­φή ζώ­ων (ἀ­γρι­ό­χοι­ρων, που­λε­ρι­κῶν κ.λ.π.) μέ ἐ­κτα­τι­κό τρό­πο, ἡ πα­ρα­γω­γή πα­ρα­δο­σια­κῶν προ­ϊ­όν­των, ἡ ἀ­να­κύ­κλω­ση ὅ­που εἶ­ναι δυ­να­τόν τῶν ἀ­πο­βλή­των καί ἀ­πορ­ρι­μά­των, ἡ λε­λο­γι­σμέ­νη δι­α­χεί­ρη­ση τοῦ δά­σους, ἡ χρῆ­σις το­πι­κῶν ὑ­λι­κῶν στίς κα­τα­σκευ­ές κ.λ.π.

Τό ἀ­σκη­τι­κό αὐ­τό ἦ­θος εἶ­ναι ἴ­σως ὅ,τι ση­μαν­τι­κώ­τε­ρο ἔ­χει νά προ­σφέ­ρει ὁ Ὀρ­θό­δο­ξος μο­να­χι­σμός στόν σύγ­χρο­νο κό­σμο τοῦ ὁ­ποί­ου ἡ ἀ­πο­μά­κρυν­ση ἀ­πό πα­ρα­δο­σια­κές ἀ­ξί­ες καί ἀρ­χές καί ἡ ἐ­πι­κρά­τη­ση ἑ­νός λο­γι­κο­κρα­τού­με­νου πο­λι­τι­σμοῦ, ἐ­κτός τῶν ἄλ­λων εἶ­χαν σάν συ­νέ­πεια καί τήν δη­μι­ουρ­γί­α τῆς «οἰ­κο­λο­γι­κῆς κρί­σε­ως». Μιᾶς κρί­σε­ως ἡ ὁ­ποί­α δέν ἔ­χει νά κά­νει ἁ­πλά μέ τήν ποι­ό­τη­τα τῆς ζω­ῆς μας, ἀλ­λά θά μπο­ροῦ­σε νά πεῖ κα­νείς ὅ­τι ἀ­φο­ρᾶ αὐ­τή τήν ἴ­δια τήν ὑ­πό­στα­σή μας. Μιᾶς κρί­σε­ως πού δέν μπο­ρεῖ νά ἀν­τι­με­τω­πι­σθεῖ οὔ­τε μέ τίς ἠ­θι­κές συμ­βου­λές οὔ­τε μέ τήν λο­γι­κή. Δι­ό­τι «. . . ἡ ἠ­θι­κή, εἴ­τε ἐ­πι­βαλ­λό­με­νη εἴ­τε ἐ­λεύ­θε­ρη, προ­ϋ­πο­θέ­τει ἄλ­λα, πο­λύ πιό βα­θιά ὑ­παρ­ξια­κά κί­νη­τρα, γιά νά λει­τουρ­γή­σει. Οἱ ἄν­θρω­ποι δέν ἐγ­κα­τα­λεί­πουν εὔ­κο­λα τό βι­ο­τι­κό τους ἐ­πί­πε­δο, για­τί αὐ­τό εἶ­ναι «λο­γι­κό» ἤ «ἠ­θι­κό» ... Ἡ ἀν­θρω­πό­τη­τα δέν συμ­πε­ρι­φέ­ρε­ται πάν­τα λο­γι­κά, καί δέν μπο­ρεῖ κα­νείς νά τήν κά­νει οὔ­τε μέ τή βί­α οὔ­τε μέ τήν πει­θώ, νά φερ­θεῖ ἔ­τσι. Ὑ­πάρ­χουν ἄλ­λες δυ­νά­μεις, πέ­ρα ἀ­πό τήν ἀν­θρώ­πι­νη λο­γι­κή, πού ἀ­πο­φα­σί­ζουν τήν κα­τεύ­θυν­ση, πρός τήν ὁ­ποί­α θά κι­νη­θεῖ ἡ τύ­χη τοῦ κό­σμου»[2] ὅ­πως ἀ­να­φέ­ρει ὁ Ἅ­γιος Περ­γά­μου. Δέν χρει­ά­ζε­ται ἑ­πο­μέ­νως τό­σο ἕ­νας προ­γραμ­μα­τι­σμός, μιά νο­μο­θε­σί­α καί μιά ἠ­θι­κή ἀλ­λά μιά βα­θύ­τε­ρη στά­ση ζω­ῆς καί μιά νο­ο­τρο­πί­α, ἕ­νας πο­λι­τι­σμός καί ἕ­να ἦ­θος, τό ἦ­θος πού καλ­λι­ερ­γεῖ­ται στήν Ὀρ­θό­δο­ξη Πα­ρά­δο­σή μας.

Αὐ­τό τό ἦ­θος καί τόν πο­λι­τι­σμό, προ­βά­λει ἐ­δῶ καί 500 χρό­νια, ἡ Ἱ­ε­ρά Μο­νή Ἁ­γί­ου Δι­ο­νυ­σί­ου, στό πρό­σω­πο τοῦ ἱ­δρυ­τοῦ της Ἁ­γί­ου Δι­ο­νυ­σί­ου ἀλ­λά καί στά πρό­σω­πα τῶν μο­να­χῶν της κα­τά τό μέ­τρο πού βι­ώ­νουν τήν Ὀρ­θό­δο­ξη μο­να­χι­κή Πα­ρά­δο­ση ὅ­πως τήν κλη­ρο­νό­μη­σαν ἀ­πό τόν Ἅ­γιό τους. Τό ἦ­θος αὐ­τό συ­νε­τέ­λε­σε στήν δη­μι­ουρ­γι­κή καί ἁρ­μο­νι­κή συ­νύ­παρ­ξη ἀν­θρώ­που καί πε­ρι­βάλ­λον­τος στόν χῶ­ρο τοῦ Ἐ­θνι­κοῦ Δρυ­μοῦ Ὀ­λυμ­που. Ἡ δι­α­τή­ρη­ση αὐ­τή τῆς ἰ­σορ­ρο­πί­ας ἐ­κτός ἀ­πό τήν ση­μα­σί­α πού ἐ­χει σέ το­πι­κό ἐ­πί­πε­δο νο­μί­ζου­με ὅ­τι μπο­ρεῖ νά ἀ­πο­τε­λέ­σει καί μί­α ἀ­πό­δει­ξη ὅ­τι ἡ πα­ρά­δο­ση τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας ἔ­χει τρό­πους καί μπο­ρεῖ νά βο­η­θή­σει στήν ἁρ­μο­νι­κή συ­νύ­παρ­ξη τοῦ ἀν­θρώ­που μέ τό φυ­σι­κό πε­ρι­βάλ­λον καί στό ξε­πέ­ρα­σμα τοῦ οἰ­κο­λο­γι­κοῦ ἀ­δι­ε­ξό­δου τῆς ἐ­πο­χῆς μας.

Εἴ­θε νά ἀ­πο­λαύ­σου­με κά­πο­τε αὐ­τόν τόν κό­σμο τῶν ὀ­νεί­ρων μας πού δέν πε­ρι­ο­ρί­ζε­ται στά στε­νά ὅ­ρια τῆς ζω­ῆς αὐ­τῆς ἀλ­λά ὁ­δη­γεῖ στόν ὕ­ψι­στο σκο­πό, μέ­σα στό ἄ­πει­ρο.