3. Ἁρ­μο­δι­ό­τη­τες ἐ­πι­χω­ρί­ου Ἐ­πι­σκό­που.

 Οἱ ἐ­πί­σκο­ποι καί οἱ μο­να­χοί στίς με­τα­ξύ τους σχέ­σεις θά πρέ­πει νά ἔ­χουν σάν πρώ­τυ­πο τόν ἴ­δι­ο τόν Κύ­ρι­ο ὁ Ὁ­ποῖ­ος δέν ἔ­σω­σε τόν κό­σμο μέ τήν πα­ντο­δυ­να­μί­α Του, πού εἶ­χε τήν δυ­να­τό­τη­τα νά τό κά­νει, ἀλ­λά μέ τήν θυ­σι­α­στι­κή ἀ­γά­πη πού τόν ἀ­νέ­βα­σε στό Σταυ­ρό καί τέ­τοι­ον τύ­πο καί ὑ­πο­γραμ­μό ἄ­φη­σε στούς ἀν­θρώ­πους, τούς ὑ­πο­τα­κτι­κούς του θά λέ­γα­με, καί ἔ­τσι τούς ἥλ­κυ­σε πρός τόν ἑ­αυ­τό του καί ἐ­δη­μι­ούρ­γη­σε τήν Ἐκ­κ­λη­σί­α Του καί ἀ­πο­τε­λεῖ ἡ συ­μπε­ρι­φο­ρά του αὐ­τή τήν βα­σι­κή δύ­να­μη συ­νο­χῆς τοῦ Σώ­μα­τός του. Πρέ­πει νά κα­τα­λά­βου­με ὅ­λοι, ὅ­τι ἡ ση­με­ρι­νή ἐκ­κ­λη­σι­α­στι­κή μας ζω­ή πε­ρι­στρέ­φε­ται πά­νω στό ἐ­πί­πε­δο τῶν ἠ­θι­κῶν ἐν­νοι­ῶν καί ἀ­ξι­ῶν "κει­μέ­νων", κα­τά τόν π. Σω­φρό­νι­ο, "κα­τω­τέ­ρω τῶν δι­α­στά­σε­ων τῆς δο­θεί­σης ε­ἰς ἡ­μᾶς ἀ­πο­κα­λύ­ψε­ως"[10].

 Τό "Ἐ­γώ εἰ­μί ὁ ποι­μήν ὁ κα­λός . . . καί τήν ψυ­χήν μου τί­θη­μι ὑ­πέρ τῶν προ­βά­των»[11] ἀ­να­φέ­ρε­ται στόν τρό­πο πού μᾶς ἀ­ντι­με­τω­πί­ζει ὁ Χρι­στός ὡς Θε­ός, ὄ­χι ἐ­ξου­σι­α­στι­κά ἀλ­λά ἀ­γα­πη­τι­κά, θυ­σι­α­στι­κά. Καί τό «Δι­ά τοῦ­το ὁ Πα­τήρ μέ ἀ­γα­πᾶ, ὅ­τι ἐ­γώ τί­θη­μι τήν ψυ­χήν μου, ἵ­να πά­λιν λά­βω αὐ­τήν[12]» ἀ­να­φέ­ρε­ται στόν τρό­πο πού ἀ­ντι­με­τω­πί­ζει ὁ Χρι­στός τόν Πα­τέ­ρα Του ὡς ἄν­θρω­πος, πά­λι δη­λα­δή θυ­σι­α­στι­κά. Δέν θά λά­βη κα­νείς τήν ἐν Χρι­στῷ κυ­ρι­αρ­χί­α, ὅ­ποι­α ἀ­ξι­ώ­μα­τα καί ἄν κα­τέ­χη, ἄν δέν ἀ­κο­λου­θή­ση ὅ­λη τήν δι­α­δρο­μή πού ἀ­κο­λού­θη­σε ὁ Χρι­στός, κυ­ρί­ως τήν κα­τά­βα­σή Του ἕ­ως τόν Ἅ­δη.

Ἡ ἰ­δα­νι­κή αὐ­τή σχέ­ση ὅ­μως δέν εἶ­ναι δυ­να­τόν νά ἐ­πι­τευ­χθεῖ πολ­λές στήν πρά­ξη καί λό­γω ἀ­δυ­να­μι­ῶν καί τῶν δύ­ο πλευ­ρῶν ἀλ­λά καί λό­γω ἐ­ξω­τε­ρι­κῶν κα­τα­στά­σε­ων, πα­ρεμ­βά­σε­ων καί ἐ­πι­δρά­σε­ων.

 Εἰ­δι­κώ­τε­ρα ἡ κα­θα­ρό­τη­τα τοῦ βί­ου πού ἐ­πε­τύγ­χα­ναν οἱ Μο­να­χοί μέ τήν ἀ­δι­ά­λει­πτη κοι­νω­νί­α μέ τόν Θε­ό, ἀ­πο­τε­λοῦ­σε τήν πη­γή πνευ­μα­τι­κῆς ἀ­κτι­νο­βο­λί­ας ὄ­χι μό­νον στίς το­πι­κές, ἀλ­λά καί στήν οἰ­κου­με­νι­κή Ἐκ­κ­λη­σί­α τοῦ Θε­οῦ, ὥ­στε νά γί­νο­νται ἀ­φορ­μή τῶν ἐ­γκω­μί­ων τῶν ἀν­θρώ­πων καί μι­μή­σε­ως τοῦ βί­ου τους. Ἡ ἐ­ντυ­πω­σι­α­κή αὐ­τή ἀ­πή­χη­ση στό πλή­ρω­μα τῆς Ἑκ­κ­λη­σί­ας "κα­τέ­στη­σε ἀ­να­γκαί­α καί τήν ἐ­πί­ση­μη ἔκ­φρα­ση τῆς ἐκ­κ­λη­σι­α­στι­κῆς συ­νει­δή­σε­ως γι­ά τήν ὀρ­γα­νι­κή ἔ­ντα­ξη τῶν ποι­κί­λων ἀ­γω­νι­σμά­των τοῦ Μο­να­χι­σμοῦ στήν πνευ­μα­τι­κή ζω­ή τῆς το­πι­κῆς Ἑκ­κ­λη­σί­ας"[13]. Ἡ δι­α­δι­κα­σί­α αὐ­τῆς τῆς ἐ­ντά­ξε­ως προ­κά­λε­σε πολ­λές φο­ρές, ἀ­νά­με­σα στούς μο­να­χούς καί τόν ἐ­πι­χώ­ρι­ο Ἐ­πί­σκο­πο τῆς το­πι­κῆς Ἐκ­κ­λη­σί­ας, τρι­βές, κυ­ρί­ως δέ γι­α­τί ἡ ἀ­κτι­νο­βο­λί­α τους στούς πι­στούς ἦλ­θε σέ ἀ­ντι­πα­ρά­θε­ση μέ τήν ποι­μα­ντι­κή δρά­ση τοῦ ἐ­πι­χω­ρί­ου Ἑ­πι­σκό­που καί τοῦ ἱ­ε­ρα­τεί­ου του. "Οἱ κα­νό­νες τῆς ἐν Γάγ­γ­ρᾳ Συ­νό­δου (μέ­σα Δ' αἰ.) πε­ρι­γρά­φουν με­ρι­κές ἀ­κραῖ­ες μορ­φές τῶν προ­στρι­βῶν αὐ­τῶν οἱ ὁ­ποῖ­ες δέν εἶ­ναι ἄ­γνω­στες καί στήν ἐ­πο­χή μας"[14].

Κατά τόν καθηγητή κ. Φειδᾶ, ἡ δι­α­φο­ρά κυ­ρί­ως τῶν δύ­ο αὐ­τῶν θε­σμῶν ἐ­πι­κε­ντρώ­νε­το στήν ἐ­πι­θυ­μί­α τῶν Μο­να­χῶν ἀ­φ' ἑ­νός νά ἐ­ξα­σφα­λί­σουν τήν ἐ­σω­τε­ρι­κή τους ἀ­νε­ξαρ­τη­σί­α καί ἀ­φ' ἑ­τέ­ρου στήν εὔ­λο­γη ἐ­πι­θυ­μί­α τοῦ Ἐ­πι­σκό­που νά ἐ­ντά­ξη στήν ἐ­πι­σκο­πι­κή του δι­και­ο­δο­σί­α τά Μο­να­στή­ρι­α. Γι­ά τήν γε­φύ­ρω­ση αὐ­τῶν τῶν ἑ­τε­ρο­κλή­των ἐ­πι­θυ­μι­ῶν ἡ Ἐκ­κ­λη­σί­α μέ εἰ­δι­κούς κα­νό­νες της κα­θώ­ρι­σε τά πλαί­σι­α μέ­σα στά ὁ­ποῖ­α ὁ κά­θε θε­σμός θά δι­α­τη­ρῆ καί τίς ἀ­να­γκαῖ­ες προϋ­πο­θέ­σεις πρα­γμα­τώ­σε­ως τοῦ σκο­ποῦ του καί τήν ἑ­νό­τη­τα τοῦ σώ­μα­τος τῆς Ἑκ­κ­λη­σί­ας. "Ἡ Δ' Οἰ­κου­με­νι­κή Σύ­νο­δος (451) κα­θώ­ρι­σε στόν δ' κα­νό­να της τά κα­νο­νι­κά ὅ­ρι­α δι­α­κρί­σε­ως τῶν ἑ­τε­ρο­κέ­ντρων ἐ­πι­θυ­μι­ῶν[15]". Ἔ­τσι οἱ μέν μο­να­χοί ἀ­πο­λαμ­βά­νουν τήν πλή­ρη ἀ­νε­ξαρ­τη­σί­α τους ἐ­ντός τῶν ὁ­ρί­ων πού δροῦν πνευ­μα­τι­κά, δη­λα­δή τῶν Μο­να­στη­ρί­ων τους, ἀ­πο­φεύ­γο­ντας νά δη­μι­ουρ­γοῦν προ­σκόμ­μα­τα μέ τήν δρά­ση τους στήν το­πι­κή Ἐκ­κ­λη­σί­α, ὁ δέ ἐ­πι­χώ­ρι­ος Ἐ­πί­σκο­πος ἀ­πο­κτᾶ τό δι­καί­ω­μα νά ἐ­γκρί­νη τήν ἵ­δρυ­ση τῶν Μο­να­στη­ρί­ων, ἄ­νευ τῆς ὁ­ποί­ας ἀ­πα­γο­ρεύ­ε­ται ἡ πῆ­ξις μο­να­στι­κῶν ἀ­δελ­φο­τή­των καί νά ἐ­λέγ­χη τήν δρα­στη­ρι­ό­τη­τα τῶν μο­να­χῶν ἐ­κτός τῶν Μο­να­στη­ρί­ων τους.

Αὐ­τή ἡ κα­νο­νι­κή ρύ­θμι­ση τοῦ κα­νό­νος πού ἀ­φο­ρᾶ τήν σχέ­ση τοῦ Ἐ­πι­σκό­που μέ τά Μο­να­στή­ρι­α τῆς πε­ρι­φέ­ρει­άς του, ἀ­πε­τέ­λε­σε "τήν κα­τα­στα­τι­κή βά­ση τῆς με­τα­γε­νέ­στε­ρης κα­νο­νι­κῆς πα­ρα­δό­σε­ως (κα­νό­νες μ'-μ­θ' τῆς πεν­θέ­κτης, ι­ζ' καί κ' τῆς Ζ' Οἰκ. Συ­νό­δου, α­'-ζ' τῆς ἐν Κων/λει πρω­το­δευ­τέ­ρας Συ­νό­δου κ.λ­π.)"[16]. Στήν πρά­ξη πα­ρα­τη­ρή­θη­σαν καί ἄλ­λες μορ­φές Μο­νῶν, ὅ­πως οἱ Βα­σι­λι­κές - Αὐ­το­κρα­το­ρι­κές Μο­νές, οἱ Αὐ­το­δέ­σπο­τες Μο­νές, οἱ Σταυ­ρο­πη­γι­α­κές Μο­νές κ.λ.π.. Τήν ἵ­δρυ­ση καί τήν κα­νο­νι­κή ὑ­πό­στα­ση τῶν Σταυ­ρο­πη­γι­α­κῶν Μο­νῶν,πα­ρά τόν γε­νό­με­νο γογ­γυ­σμό τῶν ἐ­πι­χω­ρί­ων ἐ­πι­σκό­πων, ἡ Με­γά­λη Ἐκ­κ­λη­σί­α ἐ­νο­μι­μο­ποί­η­σε "δι­α τῆς μα­κρᾶς ἐκ­κ­λη­σι­α­στι­κῆς ἀ­γρά­φου συ­νη­θεί­ας, τῆς ἀ­ντί κα­νό­νων κρα­τη­σά­σης ἐξ ἀ­μνη­μο­νεύ­των χρό­νων καί μέ­χρι τοῦ νῦν"ὅ­πως ἑρ­μη­νεύ­σει ὁ Βαλ­σα­μών.[17]