Θά ἄξιζε νά σπουδάση κανείς ἔστω καί μόνο τήν ἀρχιτεκτονική ἑνός Βυζαντινοῦ κτίσματος ἤ τήν τέχνη τῆς τοιχοποιῒας καί τῶν ἁρμῶν τῶν λίθων γιά νά ψηλαφίση τή φυσική σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν ὕλη καί νά θαυμάση ἐκεῖ τό ἦθος ἐκείνου τοῦ πολιτισμοῦ. Δέν βιάζει τήν ὕλη ὁ Βυζαντινός, σεβόμενος καί σπουδάζοντας τό λόγο τοῦ ὑλικοῦ. Δέν θέλει νά τήν πειθαρχήση στή σκοπιμότητα τοῦ δικοῦ του μυαλοῦ. Ἀσκεῖται σέ παραίτηση καί ἀπάρνηση τῆς ἐγωκεντρικῆς ματαιοδοξίας καί ἀγωνίζεται νά ἀναδείξη τίς δυνατότητες τοῦ ὑλικοῦ καί νά τό θέση σέ διάλογο μέ τόν τεχνίτη, πού καμμιά σύγχρονη τεχνική δέν μπορεῖ νά τό ἐπαναλάβη. Τά ἔργα αὐτῆς τῆς τέχνης ἄν καί κατασκευάσθηκαν ἀπό τά ἀνθρώπινα χέρια καί μέ τά ὑλικά τῆς γῆς εἶναι ἔργα θεότευκτα καί θεόδμητα, ἐπειδή ἠ κατασκευή τους δέν εἶναι ἐπίνοια τῶν ἀνθρώπων ἀλλά ἔργο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αἰώνιο παράδειγμα εἶναι ἡ Ἁγία Σοφία στήν Κωνσταντινούπολη.

 Εἶναι ἀξιέπαινη ἡ προσπάθεια μερικῶν ἐρευνητῶν τῆς σύγχρονης ζωῆς γιά τήν διατήρηση τοῦ περιβάλλοντος στά φυσικά δεδομένα. Προσπαθοῦν νά ἀντιληφθοῦν καί στό μέτρο πού διαθέτουν τά μέσα νά ἐργασθοῦν γιά τόν ἀπεγκλωβισμό τῶν ἀνθρώπων ἀπό τά βασανιστικά κλουβιά τῆς σύγχρονης κουλτούρας. Καμμιά φορά οἱ δυσκολίες γίνονται δάσκαλοι γιά τήν ἀνεύρεση τοῦ φυσιολογικοῦ. Γίνονται πρωτοπόροι ἀγωνιζόμενοι αἰματηρά νά πείσουν τόν σύγχρονο ἄνθρωπο νά ἀποκτήση «ἐλεήμονα καρδία». Καί «ἐλεήμων καρδία», ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ, «εἶναι αὐτή πού καίγεται γιά ὁλόκληρη τήν κτίση, γιά τούς ἀνθρώπους, γιά τά ὄρνια, γιά τά ζῶα καί γιά ὅλα τά κτίσματα». Στήν ἀξιέπαινη προσπάθειά τους ὅμως ἐλάχιστα ἐπιτυγχάνουν. Γιατί τούς λείπει τό «ἕν» καί συγχρόνως τό πᾶν στή ζωή τους. Καί ὅποιος εἶναι τυφλός πρός τό «ἕν» κατά τόν ἅγιο Συμεών, «τυφλός πρός πάντα ἐστιν». Καί «ὁ βλέπων ἐν τῷ ἑνί, ἐν θεωρίᾳ τῶν πάντων ἐστί». Μ᾿ αὐτή τελικά τήν προϋπόθεση ὁ ἄνθρωπος παύει νά βλέπη μέ ἀδιαφορία τό περιβάλλον του. Καταργεῖ τίς διαθέσεις παραχρήσεώς του. Τό βλέπει μέ ἀπέραντο σεβασμό, ἀφοῦ πιστεύει ὅτι εἶναι ἔργο τοῦ Θεοῦ, αἰσθάνεται ἔντονη εὐθύνη καί ἀγάπη γιά αὐτό, ὥστε νά μή μπορῆ νά ἀνεχθῆ ὁποιαδήποτε καταστροφή, χωρίς νά πληγώνεται βαθειά. ἄν ἡ σύγχρονη τεχνολογία δέν ἀγνοήσει τήν πραγματικότητα αὐτή θά διευρυνθῆ οὐσιαστικά ὁ ὀρίζοντας τοῦ πολιτισμοῦ μας, ᾿ἐνῶ οἰ τεχνολογικές καί οἰκονομικές πραγματικότητες θά βροῦν ὑψηλότερους στόχους, χωρίς ἐνδογενῆ ἀδιέξοδα. Εἴθε νά ἀπολαύσουμε κάποτε αὐτόν τόν κόσμο τῶν ὀνείρων μας πού δέν περιορίζεται στά στενά ὅρια τῆς ζωῆς αὐτῆς ἀλλά ὁδηγεῖ στόν ὕψιστο σκοπό, μέσα στό ἄπειρο.