Στον ίδιο τον άγιο Μάξιμο οφείλουμε την κορυφαία ίσως σύνδεση της Θ. Ευχαριστίας, ως του κατεξοχήν εκκλησιολογικού μυστηρίου, με την Τριαδολογία, γεγονός μάλιστα που προδίδει απολύτως οντολογικές διαστάσεις στο Μυστήριο. Βεβαίως οι ρίζες μιας σύνδεσης της Ευχαριστίας με την ίδια την πραγματικότητα της Εκκλησίας είναι βιβλικές: ο ίδιος ο ίδιος ο απόστολος Παύλος χρησιμοποιεί την έκφραση «συνερχομένων ὑμῶν ἐν ἐκκλησίᾳ» (Α΄ Κορ. 11, 18), προκειμένου να περιγράψει την ευχαριστιακή σύναξη των Κορινθίων – ή μιλά για καταφρόνηση «της εκκλησίας του Θεού» (11, 22) θέλοντας να μιλήσει για καταφρόνηση της ευχαριστιακής συνάξεως. Παρεμφερής η έκφραση «κατ᾿ οἶκον ᾿Εκκλησία» (Πραξ. 2, 46), δεν σημαίνει βεβαίως την χριστιανική οικογένεια, αλλά την ευχαριστιακή σύναξη της τοπικής Εκκλησίας στον οίκο ενός των μελών της. Επίσης ο Παύλος, ενώ ουδέποτε χρησιμοποιεί την λέξη «Εκκλησία» στον πληθυντικό όταν μιλά για μια πόλη (Ρωμ. 16, 1^. Α΄ Κορ. 1, 2^. Β΄ Κορ. 1, 1^. Κολ. 4, 16 κλπ), τη χρησιμοποιεί έτσι όταν μιλά για μια περιοχή γεωγραφική μεγαλύτερη της πόλεως (Γαλ. 1, 22^. Α΄ Θεσ. 2,14^. Β΄Κορ. 8,1^. Α΄ Κορ. 11, 16 κλπ). Τούτο σημαίνει πως η μία «Εκκλησία» της συγκεκριμένης πόλεως ταυτίζεται με την μία ευχαριστιακή σύναξη όλων των χριστιανών της. ΄Όμως ήδη άλλωστε ακροθιγώς σημειώθηκε, στην Καινή Διαθήκη τα χαρίσματα του Πνεύματος είναι δεμένα με την ευχαριστιακή αυτοσυνειδησία των πιστών ως μελών του ενός σώματος (Α΄ Κορ. 12), με μέγιστο ακριβώς των χαρισμάτων την αγάπη, ως πεμπτουσία οντολογική της κοινωνίας αυτής, που είναι πρόγευση της εσχατολογικής κοινωνίας του « ἵνα ὧσιν ἕν» όπως το είδαμε στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο.(Βλ. Jean Zizioulas, 1970, σς 13-74)

 Κατά τον ΄Αγιο Μάξιμο λοιπόν με την Θ. Ευχαριστία μυούμεθα στην « ἐν τῇ Τριάδι νοουμένην ἑνότητα» (π. Ν. Λουδοβίκος, 1992, σς 37-43, 58), αφού η Ευχαριστία αποτελεί την κατεξοχήν φανέρωση της ενότητας αυτής με την καθολική αυτοπροσφορά του Υιού, ως Χριστού, στον Πατέρα και εν Αυτώ όλης της κτίσεως, ως Σώμα Του, εν Πνεύματι. Αυτός είναι ο «ευχαριστιακός φωτισμός» των πιστών, «η μύησή τους κατά χάρη στην κοινωνική ενότητα Της Τριάδος και η μεθεκτική πραγμάτωσή της στη ζωή της εκκλησιαστικής κοινότητας» (π. Ν. Λουδοβίκος, ο.π.). Πρόκειται για την ευχαριστιακή κατά χάριν επίγνωση του τρόπου της προσωπικής Τριαδικής υπάρξεως του Θεού, η βίωση, με την ενσωμάτωση στο Χριστό, της Τριαδικής ενότητας ως χαρισματικής ζωής των πιστών. Ο ευχαριστιακός φωτισμός των πιστών αφορά την εν τη ζωή τους συνειδητοποίηση και πραγμάτωση της αλήθειας της εν Χριστώ ζωής ως ένα γίγνεσθαι κοινωνίας μετά του Πατρός εν Πνεύματι, όλης της κτίσεως, κατ΄ εικόνα της Τριαδικής ενότητας. (π. Ν. Λουδοβίκου ο.π. σ. 68. ΄Ολες οι παρακάτω αναπτύξεις στηρίζονται στο βιβλίο αυτό). Αυτή η Τριαδική ενότητα αφορά βεβαίως στο ομοούσιο, περί του οποίου συζητήσαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο των μαθημάτων αυτών. Το οποίο με τον τρόπο αυτό, αποτελεί οντολογικό χαρακτήρα του εκκλησιαστικού είναι, στην προοπτική μιας εσχατολογικής οντολογίας, η οποία δια των Μυστηρίων και μάλιστα της Ευχαριστίας, μεταφέρει ουσιώδη οντολογικά χαρακτηριστικά των εσχάτων, εντός της πραγματικής ιστορίας, παρά τους περιορισμούς της. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατόν να πραγματώνεται, ήδη εντός της ιστορίας μια «ευχαριστιακή οντολογία του εν κοινωνία γίγνεσθαι». Δηλαδή ένα γίγνεσθαι ιερό, εν Αγίω Πνεύματι, κατευθυνόμενο προς μία όλο και μεγαλύτερη ασκητική εμβάθυνση στο γεγονός της κοινωνίας Θεού, ανθρώπου και κτίσεως εν Χριστώ. Είσοδος των εσχάτων στο νύν κατά χάριν διάνοιξη στην εν τη Τριάδι νοουμένη ενότητα ήδη από τώρα, αυτή η εσχατολογική ευχαριστιακή οντολογία αποτελεί τον τρόπο υπάρξεως της Εκκλησίας στον κόσμο, ελευθερώνοντας μεγάλες ιστορικές δυνάμεις έξοχης δημιουργικότητας και προτυπώνοντας εν ταυτώ την Βασιλεία του Θεού.

 Η Θεία Ευχαριστία προσφέρει μιαν εμπειρική λοιπόν δυνατότητα Τριαδολογικής μύησης στον πιστό προσφέροντας μάλιστα και τρόπους βαθμιαίας και προσωπικής υπαρξιακής μετοχής στο Κυριακό Σώμα, καθότι «το σώμα της ευχαριστιακής ενσαρκώσεως του Χριστού εμπεριέχει τις ανεξαρίθμητες επίνοιές Του»  «καθ᾿ ἅς ἐδώδιμον ἑαυτόν καί μεταληπτόν ἀναλόγως ἑκάστῳ πεποίηκεν». (π. Ν. Λουδοβίκου, 1992, σ. 67). Κάθε πιστός δύναται να κοινωνεί του Χριστού και να μετέχει κατά χάρη στην Τριαδική ζωή μ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο, που δεν ταυτίζεται με τον τρόπο των άλλων, ακριβώς ως πρόσωπο. Η προσωπική ετερότητα είναι για τον ΄Αγιο Μάξιμο απαραίτητος και απαραβίαστος όρος για να λειτουργήσει πράγματι την εν Χριστώ κοινωνία πραγματικά, δηλαδή ελεύθερα και αγαπητικά. Ο Χριστός προσλαμβάνει και με το Πνεύμα αγιάζει τον πραγματικό και όλως έτερο, ιδιαίτερο, ανεπανάληπτο ψυχοσωματικά εαυτό του κάθε ανθρώπου και όχι την ανθρώπινη φύση γενικά (ή κάποιο μέρος της, π.χ. την ψυχή), ως κατά χάρη υιό του Πατρός. Η κατά χάρη εν-χρίστωση (που είναι πράγματι, έτσι, η εν-τριάδωση) του συγκεκριμένου προσωπικού ψυχοσωματικού εαυτού του καθενός και η δυνατότητα καθολικοποίησης του, με την ασκητική μεταβολή του σε τόπο υπάρξεως του ομοουσίου Όλου των όντων, αποτελεί εμπειρικά το μυστήριο της Εκκλησίας, τον τρόπο διάνοιξής της στα έσχατα, στην απερινόητη και υπέρλογη και υπερφυή Βασιλεία του Θεού.

Σύνοψη Ενότητας

 Το Βάπτισμα, το Χρίσμα και η Θ. Ευχαριστία αποτελούν τα μυστήρια δια των οποίων ενσωματώνεται ο πιστός στην Εκκλησία, ως Σώμα Χριστού. Το Βάπτισμα αποτελεί την κατά χάρη υιοθεσία του υπό του Πατρός, εν Χριστώ, δια του Αγίου Πνεύματος, ενώ το Χρίσμα παρέχει ως σφραγίς δωρεάς Αγίου Πνεύματος, την υπερφυή χάρη και ενέργεια που χρειάζεται ο νέος αυτός τρόπος υπάρξεως.

 Η Θεία Ευχαριστία, κορύφωση και τελείωση των Μυστηρίων, προσφέρει το εσχατολογικό μας είναι, σε μας και την ιστορία, ως πραγματική, οντολογική μας ενσωμάτωση στο Σώμα του Χριστού, πράγμα που υπαρξιακά φανερώνεται ως ένα γίγνεσθαι προς όλο και βαθύτερες μορφές καθολικοποίησης και κοινωνίας με τον Τριαδικό Θεό και την κτίση. Τα μυστήρια αυτά, στα οποία κατά τους Πατέρες (Καβάσιλας) σημαίνεται η Εκκλησία, αποτελούν τους τόπους και τους τρόπους εμπειρικής και βιωματικής Τριαδοφάνειας και ως εκ τούτου αποτελούν εμπειρικές βεβαιώσεις του Τριαδικού δόγματος.