ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ: ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ :ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΒΙΩΜΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΒΑΣΙΚΑ ΔΟΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Πρωτ. Νικολάου Λουδοβίκου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΠΕΡΙ ΘΕΟΥ

Σκοπός

Το κεφάλαιο αυτό σκοπό έχει τη διευκρίνιση της ιδιομορφίας της περί Θεού χριστιανικής και μάλιστα της ορθόδοξης αντιλήψεως, τόσο στο οντολογικό όσο και στο γνωσιολογικό επίπεδο. Πρόκειται για την έννοια της Τριαδικότητας του Θεού, καθώς και τους νέους γνωσιολογικούς τρόπους προσπελάσεως της από μέρους των ανθρώπων.

Προσδοκώμενα αποτελέσματα

Όταν θα έχετε ολοκληρώσει τη μελέτη θα είστε σε θέση να διακρίνετε την ιδιομορφία της περί Θεού νέας αυτής αντιλήψεως και των συνεπειών της, όσον αφορά καταρχήν τον τρόπο οικειώσεως των πολλαπλών επιπέδων εκφάνσεώς της.

 ΄Εννοιες –κλειδιά

1. Τριάς

2.  Θεολογία

3. Οικονομία

4.  Αποκάλυψη

5. Μυστήρια

6.  Εκκλησία

7.  Δημιουργία.

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις

 Ο Θεός είναι Τριάς

 Η έκθεση της περί Θεού διδασκαλίας των κλασσικών δογματικών εγχειριδίων της Δύσεως αλλά και, μέχρι προ τινος, και αυτών της ορθόδοξης Ανατολής, συνήθιζε να ξεκινά πραγματευόμενη καταρχήν τα περί της ενότητας του Θεού, δηλαδή τα περί της Ουσίας, των Ενεργειών, και των Ιδιωμάτων Του. Στην συνέχεια εξετάζονταν η Τριαδικότητα του Θεού, ως ιδιόμορφη έκφανση αυτής της Ενότητας. Σήμερα είμαστε βέβαιοι πως η μέθοδος αυτή, καθαρά φιλοσοφική στην υφή της, μειώνει και εκλογικεύει το μυστήριο του Ζώντος Βιβλικού Θεού. Πράγματι είναι αδύνατον να μιλά κανείς περί της μίας Ουσίας του Θεού και κατόπιν περί των τριών Υποστάσεών Του, (ή, το αντίθετο), αντιπαραθέτοντας κατά κάποιον τρόπο τις δύο ( αυτήν της ουσίας και αυτή των υποστάσεων) όψεις του Θείου Είναι μεταξύ τους.

 Το μυστήριο αυτό του Θείου Είναι, στα έργα των Ελλήνων Πατέρων, εκφράζεται ως Τριαδική Ενότης, ως «εἷς ἐν Τριάδι» Θεός, όπως θα δούμε, συνενώνοντας απολύτως ταυτόχρονα την τριαδικότητα με την ενότητα σε μία μοναδική έκφραση. ΄Η, όπως το κατανοεί ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος :

τριῶν ἀπείρων ἄπειρον συμφυϊαν, Θεόν ἕκαστον καθ᾿ ἑαυτό θεωρούμενον, ὡς Πατέρα καί Υἱόν, ὡς Υἱόν καί τό ἅγιον Πνεῦμα, φυλασσομένης ἑκάστου τῆς ἰδιότητος. Θεόν τά τρία

σύν ἀλλήλοις νοούμενα, ἐκεῖνο διά τήν ὁμοουσιότητα, τοῦτο διά τήν μοναρχίαν. Οὐ φθά-νω τό ἕν νοῆσαι καί τοῖς τρισί περιλάμπομαι οὐ φθάνω τά τρία διελεῖν καί εἰς τό ἕν

ἀναφέρομαι. ῞Οταν ἐν τι τῶν τριῶν φαντασθῶ, τοῦτο νομίζω τό πᾶν καί τήν ὄψιν πεπλή-ρωμαι καί τό πλεῖον διέφυγεν. Οὐκ ἔχω τό μέγεθος τούτου καταλαβεῖν, ἵνα δῶ τό πλεῖον

τῷ λειπομένω. ῞Οταν τά τρία συνέλω τῇ θεωρία, μίαν ὁρῶ λαμπάδα, οὐκ ἔχων διελεῖν ἤ

 μετρῆσαι τό φῶς ἐνιζόμενον. (Εις το Αγ. Βάπτισμα, Λόγος Μ΄ ,41)

 ( (Πιστεύω σε μια) άπειρη συμφυϊα τριων απείρων όντων, ενώ το καθένα από αυτά θεωρείται μόνο του Θεός, όπως ο Πατέρας έτσι και ο Υιός, όπως ο Υιός έτσι και το Άγιο Πνεύμα, ενώ διατηρείται η ξεχωριστή ιδιότητα του καθενός. Τα Τρία αυτά μαζί θεωρούνται ως ένας Θεός τα μεν εξαιτίας της ομοουσιότητας, το δε εξαιτίας της μοναρχίας. Δεν προλαβαίνω να εννοήσω το Ένα και καταλάμπομαι από τα Τρία, δεν προλαβαίνω να διαχωρίσω τα Τρία και αναφέρομαι ξανά στο Ένα. Όταν φανταστώ κάποιο από τα Τρία νομίζω πως Τούτο είναι το παν και γεμίζει ο νους μου, αλλά το περισσότερο μου διέφυγε. Δεν μπορώ να καταλάβω το μέγεθος αυτού του Ενός, ούτως ώστε να αποδώσω το περισσότερο σ'αυτό που λείπει. Όταν ενώσω τα Τρία στη σκέψη μου, βλέπω μία και μόνη φλόγα, μη μπορώντας να διακρίνω ή να μετρήσω την ενότητα αυτού του φωτός.)