ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΑ - ΜΕΤΟΧΙΑ

    Σὲ σημεῖα δυσπρόσιτα, ἀπομονωμένα, τὰ ἀσκηταριὰ τῆς Μονῆς, ἀσκοῦν κι αὐτὰ στὸν ἐπισκέπτη μιά παράξενη ἕλξη, τὸν ἐγκαλοῦν σὲ περισυλλογή.

 Τὸ ἀσκηταριό τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, βρίσκεται μέσα σὲ ἕνα σπήλαιο, σὲ ἕνα ὑπέροχο τοπίο. Ἐκεῖ ἀναβλύζει θαυματουργὸ ἁγίασμα καὶ διατηροῦνται τὸ μικρὸ ἐκκλησάκι στὸ ὁποῖο ὁ Ἅγιος λειτουργοῦσε καὶ τὸ στενὸ κελλάκι ποὺ ἔμενε.

             Τὸ Παλαιομονάστηρο, δυτικὰ τῆς κυρίας Μονῆς, κατά τήν παράδοση, ἦταν ἡ πρώτιστη καὶ ἀρχικὴ σκήνωση τοῦ Ἁγίου Διονυσίου. Παλαιότερα ὑπῆρχε ἐρειπωμένος ναΐσκος. Σήμερα, στὴ δύσβατη αὐτὴ θέση ὑπάρχουν ἐρείπια μικροῦ πύργου μὲ ὅλα τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς τυπικῆς βίγλας τῶν ἁγιορείτικων μονῶν. Ἀπὸ τὴ θέση αὐτὴ μποροῦσε νὰ ἐλεγχθεῖ ὀπτικὰ ὁλόκληρο τὸ ρέμα τοῦ Ἐνιπέα μέχρι τὴν θάλασσα.

                  Τὸ ψηλότερο ἐξωκκλήσι τῆς Ὀρθοδοξίας, αὐτὸ τοῦ Προφήτη Ἠλία
κοσμεῖ τὴν ὁμώνυμη κορυφὴ (2.803 μέτρα). Χτίστηκε τὸν 16ο αἰώνα ἀπὸ τὸν Ἅγιο Διονύσιο, ὁ ὁποῖος λειτουργοῦσε καί παρέμενε κατά διαστήματα σ΄ αὐτό. Τό παρεκκλήσι τοῦ Ἁγίου Λαζάρου, ὅπου καί ἐκοιμήθη ὁ Ἅγιος Διονύσιος καί ὁ κοιμητηριακὸς Ναὸς τοῦ Τιμίου Προδρόμου, εἶναι μερικά ἀπό τά παρεκκλήσια πού πλαισιώνουν τό Μοναστήρι.

 Παλαιότερα ὑπῆρχαν καί ἄλλα παρεκκλήσια, πού ἀνάγονται στήν ἐποχή
τοῦ Ἁγίου Διονυσίου. Γιά μερικά ὅπως τῆς Μεταμορφώσεως, στήν ὁμώνυμη κορυφή γνωρίζουμε τήν θέση τους, τά ὑπόλοιπα μὲ τὸν χρόνο λησμονήθηκαν.

                 Πολλά παρεκκλήσια ὑπῆρχαν καί στούς πρόποδες τοῦ Ὀλύμπου, ὅπως
τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, τῆς Ἁγίας Μακρίνας καί τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, ἀπό τά ὁποία σήμερα σώζονται μόνο ἐρείπια.

                 Παράλληλα, τό Μοναστῆρι ἀπέκτησε καί πολλά Μετόχια, ὅπως
τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Κορινοῦ, τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Ρητίνης, τῆς Παναγίας Μακρυράχης, τῆς Παναγίας Κανάλων, τῆς Ἁγίας Σολομονῆς, τῆς Ἁγίας Ματρώνας, Μετόχια στήν Κατερίνη, στήν Βέροια, στήν Ἐλασσῶνα, στόν Πυργετό κ.λ.π.