Οἱ σημερινές ἐπιστημονικές ἐπιδιώξεις δέν μποροῦν νά συμπεριλάβουν στά ὅριά τους τίς πραγματικότητες ἐκεῖνες πού γίνονται οὐσιαστική αἰτία θεραπείας τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως οἱ ἀλληλοπεριχωρήσεις τῶν προσώπων, Θεοῦ καί ἀνθρώπων, ἀνθρώ­πων μεταξύ τους. Ἡ ἀγάπη, ἡ ταπείνωση, ἡ διάκριση, ἡ ἀνιδιοτέ­λεια, ἡ θυσία, ἡ καθαρότης εἶναι ἐκτός τῶν ὁρίων τῆς ἐπιστήμης, ἐπιστημονικά δέν ἀνιχνεύονται καί ὅταν αὐτό ἐπιχειρεῖται τότε οἱ ἐπιστήμονες δέν ξέρουν τί ζητοῦν καί τί θέλουν, δέν ἔχουν σαφῆ ὅρια καί γνώση τῆς ἐπιστήμης τους. Δέν μπορεῖ ἐπί παραδείγματι ἡ ψυχολογία νά διατυπώση τούς ὅρους τῆς ἀγάπης. Γιατί ἡ ἀγάπη εἶναι προσωπική σχέση πού οἱ αἰτίες πού μᾶς ἑνώνει, μᾶς χωρίζει καί μᾶς ξαναενώνει δέν ἔχουν καμμιά σχέση μέ τίς ἐπιστη­μονικές λογικές τῶν ἐρευνητῶν. ὅπως λέει ὁ Ζουράρης, μπορεῖ νά δίνουν συμβουλές οἱ ψυχολόγοι καί οἱ κοινωνικοί λειτουργοί περί ἀγάπης, ἀλλά οὐσιαστικά οἱ ὅροι της βρίσκονται στά 400 κε­φάλαια τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολο­γητοῦ.

Ἐξετάζοντες ἐν περιλήψει τήν διαδρομή τῶν περασμένων δύο χιλιάδων ἐτῶν καί τήν ἱστορική ἐξελικτική τους πορεία δια­πιστώνουμε δύο οὐσιαστικές ἀλήθειες:

1. Τόν πολιτισμό τῶν ἀνθρώπων ἐν σχέσει μέ τόν Θεό πού σ΄ ἐμᾶς ταυτίζεται μέ τήν ἑλληνορθόδοξη παράδοση καί

2. Τόν πολιτισμό τῶν ἀνθρώπων αὐτονομημένων ἀπό τόν Θεό, στηριγμένο στίς φθαρτές ἀνθρώπινες δυνάμεις.

Ὁ ὀρθόδοξος τρόπος ζωῆς καί στάσεως πληροῖ τόν ἄν­θρωπο μέ ὑπαρξιακό νόημα μέσῳ τῶν ζωντανῶν διαπροσωπικῶν σχέσεων μέ τόν Θεό. Κατ΄ αὐτόν τόν τρόπο α) ὁ ἄνθρωπος ἀπαλάσ­σεται ἀπό τίς ἐξωγενεῖς δυνάμεις καί ἐπιδράσεις τῶν πονηρῶν πνευμάτων καί πειρασμικῶν προκλήσεων πού τοῦ ἕλκουν τήν φύ­ση καί τόν καθιστοῦν ἀνελεύθερο, β) Καθαίρεται ἀπό τά ψυχο­φθόρα πάθη πού τόν κάνουν νά ἀσθενῆ ψυχοσωματικά, γ) Ἡ πα­ρουσία τοῦ ἀγαθοποιοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐντός του φωτίζει, ἰσορ­ροπεῖ καί ἐνεργοποιεῖ ἑνωτικά ὅλες τίς φυσικές δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου, οἱ ὁποῖες διατηροῦν τό ἀσάλευτο τοῦ δημιουργικοῦ τους σκοποῦ, δ)Ἐ­πιτυγχάνεται ὁ ἐνάρετος βίος ὁ ὁποῖος νοηματο­δοτεῖ καί χαροποιεῖ τήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου, ε) Ἡ διαπρο­σωπική σχέση του μέ τόν Θεό τόν ὁδηγεῖ στήν ἀληθινή γνώση τῶν κτισμάτων τοῦ Θεοῦ, ἀνακαλύπτεται ἡ δύναμη τοῦ Δημιουργοῦ, ἡ ἐνυπάρ­χουσα ἐντός τῶν κτισμάτων, τό κάλλος καί ἡ ὀμορφιά αὐτῶν καί τέλος τό κάλλος τοῦ Δημιουργοῦ. Αὐτή εἶναι ἡ γνώση καί ἐμπειρία ὅπως φανερώνεται στούς Ἁγίους τῆς Ὀρθοδοξίας, μή ἐμπίπτουσα στήν ἔρευνα τῶν φυσικῶν ἐπιστημῶν. Ὁ Ἀββάς Ἰ­σα­άκ λέει τά ἑξῆς: "Με­τά ἀπό μακρά ζωή ἡσυχίας καί ἀσκήσεως ἀπαντᾶς χαρά -καί­­τοι ἐκτός αἰτίας- καί τότε ἀνοίγουν οἱ ὀφθαλμοί σου τοῦ ἰδεῖν τήν ἰσχύν τῆς κτίσεως τοῦ Θεοῦ καί τό κάλ­λος τῶν κτισμά­των". ὅμως ἐκεῖ "πᾶσα ἡ ὡραιότης τῶν γινο­μένων ἐν τῇ καινότητι τῇ μελλούσῃ κατωτέρα τῆς ὡραιότητος αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ ἐστίν". Καί καταλήγει: "Πῶς δύναται διάνοιαν ἐξελθεῖν τῆς θεωρίας αὐτῆς ἔξωθεν τῆς τοῦ Θεοῦ ὡραιότητος;".